سئوال 1: غدیر چه معنایی دارد؟
پاسخ: رود کوچکی که مقدار کمی آب همواره در آن جاری باشد.
چون در صحرای نزدیک ((جحفه)) رود کوچکی وجود داشت آن را به صحرای غدیر نام نهادند.
سئوال 2: چرا حادثه عظیم بیعت مردم با امام علی (ع) با نام غدیر معروف شد؟
پاسخ: بیابان غدیر خم پس از سرزمین ((جحفه)) در 3 میلی (1)
شهر مکه قرار دارد، و در آنجا رود همیشه جاری وجود داشت، چون برای اعلام ولایت امام علی (ع) و بیعت 120 هزار حاجی از زن و مرد، دو روز در آنجا توقف کردند، و در آن هوای گرم و کمبود آب، از آن رود کوچک استفاده می‏شد، آن حادثه بزرگ به نام ((غدیر)) معروف شد. از آن پس در نوشته‏ها و گفته‏ها و شعرهای گوناگون، روز بیعت عمومی مردم با حضرت امیرالمؤمنین (ع) با نام غدیر مطرح گردید.
سئوال 3: آیا با نامهای دیگری نیز آمده است ؟
پاسخ: نام معروف حادثه عظیم بیعت عمومی مردم با امام علی (ع) همان غدیر است اما با نامهای دیگری نیز مطرح شده است مانند: 
یوم الو لایه (روز اعلام ولایت)
یوم البیعه (روز بیعت)
یوم الدوح (روز بزرگ، که حادثه بزرگی در آن رخ داد، یا روزی که مردم در کنار درختان تنومند صحرای غدیر، از سایه‏های آن استفاده می‏کردند و سایبان برای خود درست نمودند.)(2)
سئوال 4: حادثه عظیم در چه روزی تحقق یافت ؟
پاسخ: روز پنجشنبه، سال دهم هجرت، هیجدهم ذی الحجه، درست هشت روز پس از عید قربان، در صحرای غدیر خم فرمان بیعت عمومی مردم با حضرت امیرالمؤمنین (ع) از طرف خدا و فرشته وحی صادر شد که: یا ایهاالرسول بلغ ماانزل الیک.(3)
(ای پیامبر آنچه نسبت به ولایت علی (ع) به تو ابلاغ کرده‏ایم برای مردم بازگو)
سئوال 5: پس از کدام مراسم مهمی غدیر شکل گرفت ؟
پاسخ: پس از مراسم حج واجب، که مسلمانان بلاد اسلامی چون شنیدند، رسول خدا(ص) در این مراسم شرکت دارد، به گونه‏ای گسترده شرکت کردند، و چون آخرین حج رسول خدا(ص) و در روزهای آخر عمر آن حضرت بود آن را ((حجه الوداع)) نامیدند.
شیخ کلینی روایت کرده است که حضرت رسول خدا(ص) بعد از هجرت ده سال در مدینه ماند و حج بجا نیاورد تا آنکه در سال دهم خداوند عالمیان این آیه را فرستاد که:
و اذن فی الناس بالحج یا توک رجالا و علی کل ضامر یاتین من کل فج عمیق لیشهدوا منافع لهم.(4)
(ای رسول خدا! در میان مردم برای سفر حج ندا در ده و همه را به مراسم حج فراخوان تا مردم پیاده و سواره و از راه دور بسوی تو آیند) پس امر کرد رسول خدا(ص) مؤذنان را که با آواز بلند به مردم اطلاع دهند که رسول خدا(ص) در این سال به حج می‏رود.
سئوال 6: چرا در آخرین سفر حج پیامبر (ص) حماسه غدیر مطرح شد ؟
پاسخ: هر پیامبری دارای جانشین و امام بوده و رسول خدا(ص) نیز می‏بایست جانشین و امامی داشته باشد که او را معرفی و برای او از مردم بیعت بگیرد، اما در کجا؟ و در میان کدام جمعیت ؟
در کدام اجتماع عظیمی می‏شود مسئله بیعت برای امامت امام علی (ع) را بگوش مسلمانان جهان رساند؟ اجتماع عظیمی چون سفر حج، آن هم حجه‏الوداع، که همه مسلمانان از سراسر بلاد اسلامی به جهت حضور شخص پیامبر (ص) شرکت کرده بودند بهترین موقعیت بود.
سئوال 7: حجه الوداع چیست؟ و کدام خاطره را در ذهن انسان تداعی می‏کند؟ 
پاسخ: شرکت رسول گرامی اسلام در مراسم حج سال دهم هجرت را ((حجه الوداع)) می‏نامند. زیرا دیگر پیامبر اسلام نتوانست به حج برود، آخرین سفر حج آن حضرت را وداع با حج نامیدند، و چون پس از مراسم حج آن سال در روز هیجدهم ذی الحجه در صحرای غدیر خم، ولایت امام علی (ع) و دیگر امامان معصوم شیعه تا قیام حضرت مهدی (ع) را مطرح کرد و از عموم مسلمانان بیعت گرفت، نام حجه الوداع، حادثه غدیر خم را در دلها زنده می‏کند.
سئوال 8: چرا در شهر مکه یا عرفات و منی در مراسم حج بیعت با امیرالمؤمنین (ع) مطرح نگردید؟ 
پاسخ: فرمان الهی پس از خارج شدن از مکه به رسول خدا(ص) ابلاغ شد، و برخی از علل آن چنین است. اگر در مراسم شهر مکه یا عرفات یا منی این حقیقت مطرح می‏شد شاید جاذبه روز غدیر را نداشت و دلها و مغزها را بخود جذب نمی‏کرد، چون همه در حال عبادت و انجام مراسم بودند.
اما پس از پایان مراسم حج و کوچ کردن حاجیان بسوی شهر و دیار خود، زمینه بیشتری برای بیعت با امام (ع) وجود داشت. 
سئوال 9: چرا در حادثه عظیم بیعت عمومی مسلمین با امیر المؤمنین (ع) با نام غدیر معروف شد؟
پاسخ: این یک امر طبیعی است. در تمام ملتها این شیوه نامگذاری رواج دارد، که گاهی یک حادثه تاریخی را با نام شهری یا خیابانی، یا کوهستانی، یا نام فرد خاصی مطرح می‏کنند. چون در صحرای سوزان غدیر خم، 120 هزار حاجی از نظر آب در زحمت بودند و همه از یک رود کوچکی استفاده می‏کردند، آن حادثه بزرگ، و آن خاطره نورانی با نام آن رود کوچک ((بنام غدیر)) با صحرای غدیر مشهور شد.
سئوال 10: چرا در سرزمین ((جحفه)) این حادثه عظیم سامان یافت؟ آنجا چه امتیازی داشت؟ 
پاسخ: چون همه مسلمانان پس از مراسم حج برای رفتن به شهرهای خود تا سرزمین ((جحفه)) با یکدیگر همراه بودند، که از آنجا تقسیم شده هر یک بسوی شهر و دیار خود می‏رفتند.
سرزمین جحفه چهار راهی است که مردم سرزمین حجاز را با دیگران از هم جدا می‏کند، از آنجا راهی بسوی مدینه در شمال، و راهی به سوی عراق، و راهی بسوی مصر در غرب، و راهی بسوی یمن در جنوب وجود دارد. 
در آن سرزمین اگر فرمان الهی تحقق نمی‏یافت، دیگر اجتماع بزرگی از همه مسلمانان بلاد اسلامی شکل نمی‏گرفت و همه پراکنده می‏شدند. و چون در آن روزگاری، رادیو، تلویزیون، ماهواره، تلکس خبری، تلگراف، وجود نداشت، ابلاغ پیام الهی به همه مسلمانان در تمام بلاد اسلامی غیر ممکن بود. پس امتیاز بزرگ سرزمین غدیر آن بود که می‏توانستند، مسلمانان بلاد اسلامی را در آنجا گرد هم آورند.
سئوال 11: چرا در شهر مدینه، یا دیگر مراسم مذهبی بیعت با امیر المؤمنین (ع) مطرح نشد؟
پاسخ: خداوند بزرگ صحرای غدیر را برگزید و علت آن بود که اگر در شهر مدینه یا دیگر مراسم مذهبی بیعت با ولایت مطرح می‏گردید، از حضور همه مسلمانان بلاد اسلامی خبری نبود و در محدوده مرزهای مشخص، یا زمان و مکان مشخص محصور می‏شود. در صورتی که در مراسم حج جهانی و شرکت مسلمانان همگانی است. پس برای جهانی شدن غدیر می‏بایست در مدینه یا دیگر مراسم یاد شده این مهم صورت نپذیرد.
سئوال 12: چرا حجه‏الوداع برای این مهم انتخاب شد؟
پاسخ: چون سفر آخرین پیامبر (ص) بود و باید جانشین خود را معرفی می‏کرد، و اجتماع بی سابقه‏ای از مسلمانان دیگر بلاد اسلامی در آنجا گرد می‏آمدند، و همه مسلمانان پس از انجام مراسم حج در یک حالت معنوی، عبادی خاصی بودند، که آن حالات معنوی در دیگر اجتماعات یافت نمی‏شد و حجاج معمولاً پس از بازگشت به وطن خود وقایع مهم سفر را بازگو و حکایت می‏کنند.
سئوال 13: آیا حضرت امیرالمؤمنین (ع) در آغاز این سفر با پیامبر (ص) بود؟
پاسخ: خیر، امام علی (ع) از طرف رسول خدا(ص) در شهر یمن بود که عازم مکه شد، اما حضرت زهرا(س) از آغاز تا پایان سفر حجه الوداع همواره با پیامبر بوده و حوادث و تحولات روز غدیر و پس از آن را شاهد بود. 
سئوال 14: در میان هموار جایگاه سخنرانی پیامبر را چگونه فراهم کردند؟
پاسخ: پیامبر خدا(ص) دستور داد تا اشتران را خوابانده و از جهاز شتران جایگاه بلندی برای سخنرانی آماده سازند، بگونه‏ای که بتواند برای آن جمعیت انبوه سخن بگوید و همگان او را به روشنی بنگرد.
سئوال 15: شمار مردم در آن اجتماع عظیم چقدر بود؟
پاسخ: تعداد جمعیت انبوه روز غدیر را مختلف ثبت کرده‏اند، برخی 124 هزار نفر و بعضی 100 هزار، و بعضی 90 هزار، و گروهی 120 هزار نفر نوشته‏اند. (5) 
سئوال 16: اجتماع بزرگ غدیر چه ویژگیهایی داشت؟ 
پاسخ: ویژگیهای فراوانی داشت مانند: 
1- اجتماعی از تمام بلاد اسلامی بود.
2- حاضران پس از اعمال حج با جاذبه‏های معنوی خاصی گرد هم آمدند.
3- انگیزه اجتماع معنوی و با فرمان الهی بود.
4- فراوانی این اجتماع در آن روزگاران بی نظیر بود.
سئوال 17: آیا چنان اجتماع بزرگی را می‏شود در جای دیگری گرد آورد؟
پاسخ: نه هرگز زیرا ارتش های بزرگ آن روزگاران با همه فراخوانی و جمع آوری نیروها نمی‏توانستند آن تعداد از جمعیت را گرد هم آوردند، و با همه تلاش 10 هزار یا 15 هزار نفر را گرد می‏آورند.
و دیگر اجتماعات، جاذبه حضور پیامبر را نداشت، و از جاذبه‏های معنوی حج برخوردار نبود.

2- پیرامون حادثه بزرگ غدیر

سئوال 18: سخنرانی رسول خدا(ص) چگونه آغاز و پایان یافت؟ 
پاسخ: پیامبر (ص) پس از آنکه در جایگاه بلند سخنرانی قرار گرفت. با حمد و ستایش الهی و اعتراف گرفتن از حاضران بحث را آغاز کرد و فرمود: شما درباره من چگونه شهادت می‏دهیم؟ همه مردم پاسخ دادند: شهادت می‏دهیم که تو فرمان خدا را ابلاغ و ما را به خوبیها دعوت کردی خدا تو را پاداش نیکو دهد. پیامبر (ص) فرمود: ایهاالناس من اولی الناس بالمؤمنین من انفسهم؟

(ای مردم! چه کسی نسبت به مؤمنان از خودشان سزاوارتر است؟) همه پاسخ دادند: خدا و پیامبر او دانا ترند.

آنگاه پیامبر (ص) نزول فرشته وحی و آخرین فرمان الهی پیرامون‏
بیعت عمومی مردم با علی (ع) و یازده فرزندانش را تا قیامت، مطرح و از همگان اقرار و اعتراف گرفت و همگان را به پخش این خبر و فرمان الهی، فرمان داد، و در پایان سخنرانی، فرمان بیعت عمومی را صادر فرمود که همه زن و مرد حاضر در صحرای غدیر با امام علی (ع) بیعت کردند.
سئوال 19: پیامبر (ص) امام علی (ع) را چگونه برای بیعت معرفی کرد؟
پاسخ: پس از ابلاغ ولایت امام علی (ع) و یازده امام دیگر از فرزندان او، آن حضرت را به جایگاه بلند سخنرانی فرا خواند، دست او را گرفت و بلند کرد به گونه‏ای که زیر بغل پیامبر (ص) پیدا شد و فرمود:
فمن کنت مولاه فعلی مولاه (6)
(پس هر کس را من رهبر او می‏باشم، پس علی (ع) نیز رهبر اوست.) 
سئوال 20: اول کسی که با امام علی (ع) بیعت کرد چه کسی بود؟
پاسخ: پس از ابلاغ وحی، و فراخوان امام علی (ع) به جایگاه سخنرانی، اول کسی که دست علی (ع) 
را گرفت وبا آن حضرت بیعت کرد، شخص رسول خدا(ص) بود و سپس دیگران با امام بیعت کردند.
سئوال 21: بیعت با امیرالمؤمنین (ع) از کی آغاز و تا چه زمانی بطول انجامید؟
پاسخ: امروز اخذ رای با نوشتن ورقه‏های مخصوص انتخابات انجام می‏گیرد، اما در آن روزگاران بگونه دیگری بود که دست در دست امام می‏گذاشتند و به او بعنوان رهبر سلام می‏کردند. که بیعت مردان از ظهر روز غدیر تا شب، و زنان تا پاسی از شب گذشته بطول انجامید.
مرحوم شیخ عباس قمی اینگونه نقل می‏کند:حضرت رسول (ص) از منبر فرود آمد و آن وقت، نزدیک زوال بود در شدت گرما، پس دو رکعت نماز کرد. و مؤذن آن حضرت اذان گفت و مردم نماز ظهر را با آن حضرت بجا آوردند. پس به خیمه خود مراجعت فرمود و امر کرد خیمه‏ای برای حضرت امیرالمؤمنین (ع) در برابر خیمه آن حضرت بر پا کردند و حضرت امیرالمؤمنین (ع) در آن خیمه نشست. پس حضرت رسول خدا(ص) دستور داد تا مسلمانان فوج فوج به خدمت آن حضرت رفته و بگویند: ((اسلام علیک یا امیرالمؤمنین)) پس مردان چنین کردند.
آنگاه امر فرمود تا همسران آن حضرت و زنان مسلمانان که همواره بودند بروند و با امام علی (ع) بیعت کنند.(7)
سئوال 22: اگر در آن روز بیعت با امام انجام نمی‏گرفت چه می‏شد؟
پاسخ: دین کامل نمی‏شد، و امت اسلامی بدون رهبر، سرگردان و مضطرب می‏گشت و دیگر گرد آوردن چنان اجتماع بزرگی غیر ممکن بود و رسالت پیامبر (ص) نا تمام می‏ماند که جبرئیل هشدار گونه وحی الهی را اینگونه برای پیامبر (ص) خواند: ((و ان لم تفعل فما بلغت رسالته (اگر امروز برای علی (ع) بیعت نگیری رسالت خود را به پایان نبرده‏ای) 
سئوال 23: آیا پیامبر هم بیعت کرد؟ به دستور چه کسی؟ 
پاسخ: مردم با فرمان خدا و پیامبر (ص) با امام علی (ع) بیعت کردند، زیرا رسالت پیامبران بدون امامت تداوم نخواهد یافت.
سئوال 24: آیا زنان هم بیعت کردند؟
پاسخ: یکی از جلوه‏های زیبای غدیر، عمومی بودن همگانی بودن آن است که همه اقشار جامعه، از سفید و سیاه، از سرمایه‏دار و تهیدست، از مهاجر و انصار، و از زن مرد، همه و همه در آن روز بزرگ نقش داشتند و با امیرالمؤمنین (ع) بیعت کردند؟
آری زنان هم بیعت کردند که زنان هم از دیدگاه اسلام حق انتخاب دارند. حق شرکت در سرنوشت خویش را دارند و آزادند. 
سئوال 25: مردان و زنان چگونه با امیرالمؤمنین (ع) بیعت کردند؟
پاسخ: مردان خدمت امام علی (ع) آمده دست در دست آن حضرت گذاشته می‏گفتند: ((السلام علیک یا امیرالمؤمنین))
پس از پایان بیعت عمومی مردان وقتی نوبت به زنان رسید، امام در جلوی خیمه بر نشست، طشت آبی مقابل آنحضرت نهادند و امام دست مبارک در آب طشت فرو برد، آنگاه زنان مسلمان جلو می‏آمدند دستی بر آب زده می‏گفتند: ((السلام علیک یا امیر المؤمنین (ع) ))
سئوال 26: به هنگام بیعت،زنان و مردان خطاب به امام علی (ع) چه می‏گفتند؟
پاسخ: زنان و مردان با نام امیرالمؤمنین (ع) سلام می‏دادند و می‏گفتند: ((السلام علیک یا امیرالمؤمنین (ع. و برخی مانند ابابکر و عمر و عثمان جلو آمده خطاب به امام علی (ع) گفتند:بخ بخ لک یا ابا لحسن لقد اصبحت مولای و مولی کل مومن و مومنه.
(درود بر تو، درود بر تو ای پدر حسن! از هم اکنون امام من و امام هر مرد و زن مسلمانان می‏باشد.)(8)

منبع : شبکه جامع اطلاع رسانی غدیر